Του Σπύρου Πετρίτη*
Είμαστε σίγουρα "Charlie"; Ή τζάμπα τα posts στο Facebook προς υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης, τζάμπα και ο παροξυσμός με την αναπαραγωγή της γαλλικής σημαίας; Για να απαντήσουμε στο παραπάνω ερώτημα, θα πρέπει πρώτα από όλα να αντιληφθούμε το μεγαλείο του γαλλικού λαού, που τις επίμαχες μέρες της "κατάστασης εκτάκτου ανάγκης" στο Παρίσι έδινε άσυλο στους μουσουλμάνους της γαλλικής πρωτεύουσας μετά την πρόσφατη αιματοχυσία.
Παράλληλα, διαδηλώσεις κατά της προσφυγικής πολιτικής της Ε.Ε. όχι μόνο δεν ακυρώθηκαν, αλλά διεξήχθησαν με επιτυχία, προσλαμβάνοντας ένα νέο νόημα. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στη Γαλλία, με τη λαϊσιτέ, που τυποποιήθηκε σε έναν νόμο του 1905 ο οποίος προέβλεπε τον διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους, οι θρησκευτικές ελευθερίες των μουσουλμάνων είναι τόσο αυτονόητες, ώστε οι περισσότεροι από τους συμπολίτες μας που εξέφρασαν πρόσφατα την αλληλεγγύη τους θα "τρομοκρατούνταν" και μόνο στη σκέψη τού ενδεχόμενου να γίνουμε όντως και στην Ελλάδα... "Charlie"!
Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε πολλάκις τα τελευταία χρόνια της κρίσης, με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό να στοχοποιεί ιδιαίτερα τους καλλιτέχνες! Αξιοσημείωτο είναι πως η κουλτούρα του ελληνικού λαού έχει τόσο εκπέσει από εκείνη του παρελθόντος, ώστε, ενώ παλαιότερα ακόμη και οι άνθρωποι των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, παρά την πενία, ίσως και την έλλειψη τυπικής παιδείας, είχαν μια βασική αντιληπτική ικανότητα αλλά και μια κατανόηση και σεβασμό ως προς τον ρόλο του καλλιτέχνη, σήμερα ειδικά αυτό το πεδίο είναι προνομιούχο ως προς την έκφραση του μίσους και τη διάθεση καταπίεσης ακόμη και από ανθρώπους που υποτίθεται ότι έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Αν θυμηθούμε λοιπόν την υποτιθέμενη "ισλαμική προπαγάνδα" από δασκάλα, με τον... "Κεμάλ" του Μάνου Χατζιδάκι σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης, τα πρωτοφανή επεισόδια με το Corpus Christi στο Χυτήριο, αλλά και την απαράδεκτη φασιστική επίθεση του "Πρώτου Θέματος" στη Λένα Κιτσοπούλου με αφορμή τη θεατρική της ματιά πάνω στον Αθανάσιο Διάκο, αναρωτιέται κανείς για ποιον λόγο χρειάστηκε πρόσφατα να απολογηθεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Στάθης Λιβαθινός, για μια θεατρική παράσταση, ενώ δεν έγινε ανάλογος "θόρυβος" για την εμφάνιση των αποκριάτικων στολών του προσφυγόπουλου και της προσφυγοπούλας, λες και οι μουσουλμάνοι πρόσφυγες και γενικότερα οι μουσουλμάνοι δεν έχουν το δικαίωμα να θιγούν.
Κατά τα άλλα, όταν ακόμη και το Corpus Christi δεν είναι παρά μια απλή παραβολή, πώς είναι δυνατόν να θεωρείται πιο μεγάλο σκάνδαλο από την πραγματική νεοναζιστική, και άρα εξ ορισμού "τρομοκρατική", προπαγάνδα του Κώστα Πλεύρη, με πονήματα όπως το "Εβραίοι, όλη η αλήθεια" και οι "Κίναιδοι"; Πώς είναι δυνατόν να έχουμε όλοι ξεχάσει όταν ο Σταύρος Θεοδωράκης, ως τότε δημοσιογράφος, προσέφερε άπλετο τηλεοπτικό χρόνο στον ακροδεξιό τρομοκράτη Νίκο Μιχαλολιάκο για να συνηγορήσει ανενόχλητος στην ίδια σεξιστική και την αντισημιτική προπαγάνδα, και με ποιο σκεπτικό ο λόγος του Σάββα Ξηρού να μην προσφέρεται ούτε για καλλιτεχνική χρήση;
Πέραν της αυτονόητα ορθής τοποθέτησης της ομάδας «Ώς εδώ», που μεταξύ άλλων αναφέρει όσον αφορά στον Σάββα Ξηρό ότι: "πάνω απ' όλα 'είναι άνθρωπος'», κάτι που αν μη τι άλλο αποδέχεται και ο ΟΗΕ, καθώς ουδείς άνθρωπος χάνει ποτέ την ανθρώπινη υπόστασή του, ανεξάρτητα των όποιων εγκλημάτων του, αφ' ενός δεν είναι αποδεκτό να υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά στον πολιτικό και τον δημοσιογραφικό κόσμο, αφ' ετέρου η έξαρση του εθνικισμού και της ανοησίας καθιστούν ίσως αδύνατο σήμερα για τη μεγάλη μάζα των συμπολιτών μας να κατανοήσουν ότι ο καλλιτέχνης μπορεί να αντλήσει το υλικό του από οτιδήποτε, από τον Τσελεμεντέ μέχρι τον χιτλερικό "Αγώνα", χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για την ιδεολογία του.
Για να φέρω ένα απτό παράδειγμα: Το 1983 παρουσιάστηκε από το ΚΘΒΕ η σύνθεση του Μάριου Πλωρίτη "Μπρεχτ και Χίτλερ", βάσει κειμένων του Χίτλερ και του Γερμανού συγγραφέα. Σημαίνει αυτό κάτι; Μήπως ο δάσκαλός μου ήταν ναζιστής και δεν το είχα καταλάβει; Μήπως ήταν μαρξιστής, όπως ο Μπρεχτ; Μήπως βρισκόταν σε ιδεολογική σύγχυση; Σίγουρα όχι!
Άλλωστε, όπως έχει αναφερθεί πολλάκις, κυρίως με αφορμή τα "αλληγορικά" μπεκετικά κείμενα, αν ένας από όλους αυτούς τους μεγάλους καλλιτέχνες του θεάτρου ήθελε απλά να κάνει προπαγάνδα, θα επέλεγε ένα άλλο, πιο σαφές μέσο, θα έγραφε ένα δοκίμιο. Μήπως όμως η αλήθεια βρίσκεται αλλού; Μήπως μια παράσταση με τη σύνθεση του Πλωρίτη σήμερα θα αναστάτωνε ακριβώς λόγω της δύναμης που αποκτά η τέχνη όταν αμφισβητεί, έστω με τον αλληγορικό και συμβολικό τρόπο, τα παραδεδομένα, την καθεστηκυία αντίληψη, τη σήψη και τη διαφθορά στην πολιτική και τον εκφασισμό στην κοινωνία;
Γιατί μπορεί ο καλλιτέχνης να μην είναι... τρομοκράτης, όπως έλεγε και το παλαιό ποπ τραγούδι εν έτει 1989, αλλά, όταν υπάρχουν σκεπτόμενοι καλλιτέχνες, πώς να μην τρομοκρατηθούν οι συστημικοί δεξιοί πολιτικοί και τα ακροδεξιά δεκανίκια τους;
* Ο Σπύρος Πετρίτης είναι θεατρολόγος
Πηγή: Η Αυγή Online